Leg anderen geen woorden in de mond
Ik keek er al een tijd naar uit om Conflict is not Abuse te lezen. Het boek van Sarah Schulman (met als ondertitel Overstating Harm, Community Responsibility and the Duty of Repair) leek steeds in mijn dagelijks leven terug te keren. Het werd geciteerd in essays die ik las, kwam voor op lijsten van goede non-fictieboeken, werd genoemd in een college ethiek. Het was het eerste boek dat ik oppakte in het nieuwe jaar. En ik las het bijna in één ruk uit.
Betere communicatie
Het boek voldeed volledig aan mijn verwachtingen. In een scherpe analyse, die zowel filosofisch, psychologisch als sociologisch is, bediscussieert Schulman de verschillende manieren waarop conflict (conflict) en abuse (misbruik) met elkaar verward kunnen raken. Dit doet ze door de lezer meerdere situaties voor te leggen die zich op zowel micro- als macroniveau afspelen. Want, zo stelt Schulman, als we kunnen leren hoe we op interpersoonlijk niveau met een conflict om moeten gaan, dan zijn we ook beter toegerust om grotere conflicten aan te pakken.
Er ligt een grote focus op de rol die emoties in een confict spelen. Gevoelens zoals spanning, angst of frustratie kunnen ervoor zorgen dat het moeilijker wordt om met ingewikkelde situaties om te gaan. Als we in een conflict terechtkomen, kan dat destabiliserend, stressvol en pijnlijk zijn, maar het is niet altijd een bedreiging. Schulmans oplossing is: betere communicatie. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Maar, zoals ze zelf zegt, als we niet meer durven te praten met onze vrienden, omdat we een e-mail of een appje verkeerd interpreteren, hoe zal het ons dan lukken om betekenisvolle connecties te maken? Of om migranten en vluchtelingen te helpen?
Heb compassie
Het hart van Schulmans boek en het laatste deel van de ondertitel is de duty of repair. Dit principe verwijst naar de morele plicht om, in het geval van conflict of schade, de sociale waarde van een persoon of groep te behouden of te herstellen. Dit geldt voor iedereen, maar voornamelijk voor mensen die deel uitmaken van een gemarginaliseerde groep, aangezien zij vaak kwetsbaarder zijn voor buitensluiting en discriminatie. Een recent voorbeeld is het excuus dat door de Nederlandse regering is uitgesproken voor het slavernijverleden. Een succesvol excuus hoeft niet per se de relatie tussen ‘boosdoener’ en ‘slachtoffer’ te repareren, maar kan ervoor zorgen dat ze in maatschappelijke optiek weer op gelijke voet komen te staan.
Of ik het eens ben met alles wat Schulman zegt, weet ik niet. Het boek is uitgegeven in 2016 en er is in die relatief korte periode in de sociale en politieke sfeer weer zo veel veranderd, dat het soms lastig is om het met alles wat ze stelt eens te zijn. Maar de kern van haar tekst blijft belangrijk: heb compassie en leg anderen geen woorden in de mond.
Isa Wissink
Isa is de reactie secretaris van Phronèsis en heeft recent diens masterscriptie over Hannah Arendt en fictieve werelden verdedigd aan Tilburg University. Isa is vooral geïnteresseerd in sociaal-maatschappelijke filosofie.
